Hoe meditatie je hersenen verandert
Meditatie wordt nog vaak als iets zweverigs gezien. Iets wat ongrijpbaar is en waar lacherig over gedaan wordt. Want ja, wat kun je nou in hemelsnaam bereiken door met je ogen dicht op een matje te gaan zitten en helemaal niets te doen? Maar dat is natuurlijk volkomen onterecht, want ondertussen is er een hele berg aan wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot meditatie. Onderzoek waaruit bijvoorbeeld blijkt hoeveel voordelen meditatie met zich meebrengt. En ook waaruit blijkt dat meditatie je hersenen ook daadwerkelijk fysiek kan veranderen!
> Lees ook welke voordelen er allemaal aan meditatie verbonden zijn
Nog niet zo heel lang geleden dachten we dat onze hersenen na een bepaalde leeftijd niet meer konden veranderen; dat er dan geen nieuwe verbindingen meer tussen hersencellen gemaakt worden. Ondertussen is deze gedachte achterhaald. Want wat uit onderzoek over neuroplasticiteit is gebleken, is dat de hersenen gedurende je hele leven veranderen en ook proactief te veranderen zijn. Natuurlijk is het zo dat hersenen van kinderen zich het meest snel ontwikkelen. Maar ook op latere leeftijd worden nog nieuwe hersencellen aangemaakt en nieuwe verbindingen tussen hersencellen gelegd. En meditatie is een van de manieren waardoor dat gebeurt.
Hoe meditatie je hersenen verandert
Om goed uit te kunnen leggen hoe meditatie je hersenen verandert, ontkomen we er niet aan om eerst even kort op de functie van verschillende delen van de hersenen in te gaan. Vrees niet, ik zal proberen het zo simpel mogelijk te houden!
Wat de verschillende delen van de hersenen doen
Om te beginnen de prefrontale cortex. De prefrontale cortex bestaat uit verschillende onderdelen:
- De laterale prefrontale cortex. Dit wordt ook wel het ‘beoordelingscentrum’ genoemd. Dit gedeelte stelt je in staat om dingen vanuit een meer rationeel, logisch en gebalanceerd oogpunt te bekijken. Bovendien is het verantwoordelijk voor functies als plannen en het oplossen van problemen.
- De mediale prefrontale cortex, ook wel het ‘ik-centrum’ genoemd. Het ik-centrum verwerkt informatie die gerelateerd is aan jezelf en aan je eigen ervaringen. Dit ik-centrum is weer onder te verdelen in 2 delen:
- Een deel wat betrokken is bij het verwerken van informatie over jezelf en over mensen die je als min of meer gelijk aan jezelf beschouwt. Dit is het gedeelte wat er voor zorgt dat je dingen (te) persoonlijk opvat.
- Een deel wat betrokken is bij het verwerken van informatie gerelateerd aan mensen die je als niet gelijk aan jezelf beschouwt. Dit is het deel wat een belangrijke rol speelt bij het voelen van empathie voor anderen en het onderhouden van sociale connecties.
- De insula – dit is het gedeelte van de hersenen dat lichamelijke sensaties monitort en een rol speelt bij onderbuikgevoelens. Daarnaast is de insula betrokken bij het voelen/ervaren van empathie.
- De amygdala – dit is het alarmsysteem van de hersenen, ook wel het ‘angstcentrum’ genoemd. Dit is het gedeelte van de hersenen dat verantwoordelijk is voor veel van onze initiële emotionele reacties, waaronder de fight or flight reactie.
De hersenen van mensen die niet mediteren
In de hersenen van mensen die niet mediteren, zijn sterke verbindingen in het ik-centrum en tussen het ik-centrum en het angstcentrum (amygdala) en het lichamelijke sensaties-centrum (insula). Dit betekent dat wanneer je je angstig of bang voelt, of wanneer je iets in je lichaam voelt (pijn, tinteling, jeuk etc.) dit een sterke reactie in het ik-centrum teweeg brengt. Hierdoor ben je sneller geneigd te veronderstellen dat er een probleem is met betrekking tot jezelf of je veiligheid. En dit versterkt op zijn beurt weer jouw angstgevoelens of geeft je het gevoel alsof je aangevallen wordt.
En omdat dit ik-centrum zo dominant is, verklaart dit ook waarom we zo vaak vastzitten in steeds weer terugkerende gedachten over ons leven, de fouten die we gemaakt hebben, hoe mensen over ons denken, ons lichaam, etc.
Wat gebeurt er nu met je hersenen als je regelmatig mediteert?
Nou, verschillende dingen:
Als eerste wordt de sterke verbinding tussen het ik-centrum (en dan met name het gedeelte dat ervoor zorgt dat je dingen te persoonlijk opvat) en het angstcentrum/het lichamelijke sensaties-centrum minder sterk. Dit betekent dat je niet iedere keer als je iets in je lichaam voelt of als je angst ervaart, denkt dat er iets aan de hand is en dat jijzelf het probleem bent.
Daarnaast wordt de verbinding tussen het beoordelingscentrum en het angstcentrum/lichamelijke sensaties-centrum sterker. Dit betekent dat wanneer je iets in je lichaam voelt of iets potentieel gevaarlijks ervaart, je in staat bent om dit vanuit een rationeler oogpunt te bekijken (in plaats van automatisch te reageren en te veronderstellen dat het iets met jou te maken heeft).
Tot slot wordt door meditatie de link tussen de insula en het gedeelte van het ik-centrum wat betrokken is bij het verwerken van informatie gerelateerd aan mensen die je als niet gelijk aan jezelf beschouwt, versterkt. Dit betekent dat je beter in staat bent om de standpunten van een ander te zien (met name dus ook van mensen die je als anders dan jezelf beschouwt) waardoor je meer empathie voor dergelijke personen kunt voelen.
Dagelijks mediteren is belangrijk
Wil je deze positieve veranderingen in je hersenen tot stand brengen en behouden? Dan is het aan te raden om dagelijks te mediteren, ook al is het slechts 15 tot 30 minuten. Waarom? Omdat de hersenen heel gemakkelijk ook weer terugkeren naar hun ‘oude’ staat. Dit betekent dat je moet blijven mediteren om de verbindingen tussen de verschillende gedeelten van je hersenen sterk te houden.
Aan de slag!
Dus, nu weet je hoe meditatie je hersenen verandert. Geen betere reden dus om vandaag weer op je kussen te gaan zitten of om te beginnen!
Liefs, Femke