Coöperatief gedrag bij kinderen, hoe werkt dat?
Een poosje geleden wees een collega mij op het boek ‘How2talk2kids’. In dit boek worden 6 (communicatie)vaardigheden toegelicht die bijdragen aan een goede relatie met je kind. Het boek biedt een ‘respectvolle en effectieve manier hoe om te gaan met de eindeloze uitdagingen die kinderen nu eenmaal bieden.’ Mijn collega had er positieve ervaringen mee en was dus wel enthousiast. Ik besloot het boek daarom ook te kopen en de 6 vaardigheden uit te proberen bij mijn eigen kinderen.
De 6 vaardigheden die bijdragen aan een goede relatie met je kind zijn:
1. Omgaan met (negatieve) gevoelens bij kinderen
2. Coöperatief gedrag
3. Alternatieven voor straf
4. Aanmoedigen autonomie
5. Effectief prijzen
6. Bevrijden van rollen
Een paar weken geleden schreef ik al hoe het mij afging met het omgaan met negatieve gevoelens van mijn kinderen (best goed ;-)). Deze keer kun je lezen hoe het ging met vaardigheid 2: het bewerkstelligen van coöperatief gedrag bij kinderen.
Coöperatief gedrag bij kinderen
Allereerst een stukje theorie uit het boek: Als ouders willen we natuurlijk graag dat onze kinderen op bepaalde momenten doen wat wij willen. We proberen onze kinderen zoveel mogelijk in de ‘meewerkstand’ te krijgen. Volgens How2talk2kids doen we dat vaak op een overwegend negatieve wijze. We willen nogal eens overgaan op bijvoorbeeld commanderen, dreigen, verwijten maken en beschuldigen, zelf het slachtoffers spelen of ons kind met iemand anders vergelijken. Maar deze manieren om kinderen mee te laten werken ondermijnen juist het zelfbeeld en het zelfvertrouwen van het kind. Het boek draagt daarom 7 manieren aan die een kind uitnodigen tot coöperatief gedrag. Deze manieren zijn gebaseerd op respect, wat tot gevolg heeft dat je kind ook daadwerkelijk met jou wíl samenwerken.
Deze 7 manieren om coöperatief gedrag bij kinderen te bereiken zijn:
- Beschrijf wat je ziet of beschrijf het probleem. Als jij het probleem in objectieve bewoordingen beschrijft (bijvoorbeeld ‘de deur staat open’), dan geeft dit je kind de kans om zelf te concluderen wat het moet doen (de deur sluiten).
- Geef informatie. Als kinderen informatie krijgen (‘als de deur open staat, wordt het hier koud’), kunnen ze meestal zelf wel bedenken wat ze moeten doen.
- Geef een keuze. Door kinderen een keuze te geven over hoe iets gedaan moet worden (‘doe je de deur nu dicht of als je zo naar boven loopt?’), vermindert dat vaak het verzet om het te doen.
- Zeg het met één woord. Kinderen hebben een hekel aan lange preken. Vaak geldt: hoe korter de boodschap (‘de deur!’), hoe beter.
- Omschrijf wat jij voelt. Kinderen zijn over het algemeen niet harteloze wezens. Als jij ze laat zien dat je boos of teleurgesteld bent, zonder hen persoonlijk aan te vallen ((‘ik vind het heel vervelend als ik het koud krijg terwijl ik op de bank zit’), dan willen ze vaak juist wel helpen.
- Schrijf. Een briefje (‘lieve Flore, zou je de deur dicht willen doen? Groetjes mama.’) in plaats van een lang betoog kan soms wonderen verrichten.
- Gebruik humor. Humor of iets onverwachts doen (‘volgens mij zit er een kaboutertje achter de deur die hem steeds weer open doet’) kan weerstand bij kinderen verminderen.
Natuurlijk werkt niet elke manier bij elk kind. Dus het is voor je eigen kinderen even uitzoeken wat het beste aanslaat.
Hoe werkt dit in de praktijk?
Mijn dochter zit momenteel (gelukkig) in een fase waarin ze over het algemeen al heel welwillend is. Ik moet dus eerlijk zeggen dat ik niet zo veel problemen heb om haar een beetje mee te krijgen. Als ik duidelijk aangeef wat er aan de hand is of wat ik zie, dan is dat voor haar meestal al genoeg. En als ik aangeef dat ik iets niet leuk vindt omdat… (vul maar in) dan wil ze meestal wel helpen.
Mijn zoon daarentegen, dat is een iets ander verhaal. Hij zit midden in zijn terrible two’s en dat laat hij weten ook! Wat niet echt meehelpt is dat hij nu een leeftijd heeft waar hij nog niet echt voor rede vatbaar is. Als ik hem vertel dat ik iets niet leuk vindt of dat ik teleurgesteld ben omdat… dan komt dat nog niet echt aan. En hij begrijpt het wellicht ook nog niet helemaal. Soms (vaak) luistert hij gewoonweg niet naar wat ik hem vraag of zeg. Het enige wat zo nu en dan wel werkt is om hem een keuze te geven. En dan is het meestal in de vorm van ‘doe jij het zelf of moet ik het voor je doen (en als ik het moet doen, wordt het iets minder leuk)’. En ook dan is zijn antwoord nog vaak genoeg ‘nee’ ;-). Waar ik overigens wel achter ben gekomen, is dat ik het hem soms een paar keer moet vragen. Blijkbaar heeft hij soms wat tijd nodig om te registreren wat mama vraagt, en te besluiten of hij daar in mee gaat.
En ja, als hij blijft weigeren terwijl hij toch echt iets moet doen – bijvoorbeeld in zijn autostoeltje gaan zitten, omdat ik wil vertrekken – dan eindigt het meestal toch nog in ‘strijd’. Maar ik probeer dan wel om nog steeds zo neutraal mogelijk te blijven en niet boos op hem te worden. Dus ook al ben ik aan het worstelen om hem in zijn autostoeltje te krijgen, ik zeg hem duidelijk dat het is omdat hij echt vast moet zitten als we gaan rijden. En probeer hem niet te verwijten dat hij zo slecht meewerkt.
Is het niet manipulatief?
Dat spookte wel even door mijn hoofd toen ik dit alles las. Want je probeert je kind door deze vaardigheden wel te laten doen wat jíj wilt. Maar aan de andere kant is dat soms gewoonweg nodig. In het kader van het aanleren van goede manieren of van veiligheid bijvoorbeeld. En er zijn bij ons ook nog genoeg momenten waarop mijn kinderen wel mogen en kunnen besluiten wat ze zelf willen. Dus nee, ik vind het niet manipulatief. Ik ben blij dat ik de vaardigheden hebt om mijn kinderen op een respectvolle manier mee te laten werken.
Conclusie?
Het lukt nog niet altijd om mijn kinderen in de meewerkstand te krijgen. Maar ik heb er wel een aantal nieuwe vaardigheden bij. Hier gaat nog genoeg mee geoefend worden in ons gezin!
Liefs, Femke
[bol_product_links block_id=”bol_576a5986a94a4_selected-products” products=”1001004005639989″ name=”How2talk2kids” sub_id=”” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]